Liệu pháp trị liệu nhận thức hành vi, bạn biết gì về nó? | Safe and Sound

Trị liệu nhận thức hành vi - CBT là một hình thức trị liệu tâm lý tập trung vào mối liên hệ giữa suy nghĩ, cảm xúc và hành vi. Các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm lý cho biết, nó nhằm mục đích giúp các cá nhân xác định và thay đổi các kiểu suy nghĩ và hành vi tiêu cực để cải thiện tình cảm và chất lượng cuộc sống tổng thể của họ.

Ngô Thị Sáng | Thạc sĩ Giáo dục học – Viện tâm lý và sức khoẻ tinh thần SnS

Trung tâm Nghiên cứu Sức khoẻ Cộng đồng và Phát triển

1. Trị liệu nhận thức hành vi là gì?

Ảnh 1: Trị liệu nhận thức hành vi là gì?

Liệu pháp trị liệu tâm lý nhận thức hành vi (CBT) là một hình thức trị liệu tâm lý tập trung vào mối liên hệ giữa suy nghĩ, cảm xúc và hành vi. Đó là một cách tiếp cận dựa trên bằng chứng và được công nhận rộng rãi giúp các cá nhân xác định và thay đổi các kiểu suy nghĩ và hành vi tiêu cực.

Với liệu pháp trị liệu tâm lý này, các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm lý hợp tác làm việc với thân chủ để khám phá suy nghĩ, niềm tin và nhận thức của họ về bản thân và thế giới xung quanh. Nguyên tắc cơ bản của CBT là suy nghĩ và diễn giải của chúng ta về các sự kiện ảnh hưởng đến phản ứng cảm xúc và hành vi của chúng ta. Theo các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm lý, bằng cách xác định và thách thức các kiểu suy nghĩ tiêu cực hoặc méo mó, các cá nhân có thể có được quan điểm cân bằng và thực tế hơn.

Trị liệu tâm lý CBT kết hợp các kỹ thuật nhận thức và chiến lược hành vi để thúc đẩy thay đổi tích cực. Các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm lý, các kỹ thuật nhận thức liên quan đến việc xác định và thay thế những suy nghĩ tiêu cực bằng những suy nghĩ mang tính xây dựng và thích ứng hơn. Quá trình này, được gọi là tái cấu trúc nhận thức, giúp các cá nhân nhận ra và thách thức những suy nghĩ tiêu cực tự động và thay thế chúng bằng những suy nghĩ chính xác và hữu ích hơn.

Các chiến lược hành vi trong trị liệu tâm lý CBT liên quan đến việc tham gia vào các hoạt động thúc đẩy những thay đổi hành vi mong muốn. Điều này có thể bao gồm liệu pháp tiếp xúc, trong đó dưới sự hướng dẫn của chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm lý, các cá nhân dần dần đối mặt với các tình huống hoặc tác nhân kích thích gây ra sự sợ hãi hoặc lo lắng, giúp họ vượt qua nỗi sợ hãi và phát triển các phản ứng hành vi lành mạnh hơn.

CBT là một liệu pháp trị liệu tâm lý hướng đến mục tiêu nhấn mạnh sự tham gia tích cực và phát triển các kỹ năng thực tế. Các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm lý thường giao bài tập về nhà giữa các buổi trị liệu để thân chủ thực hành các chiến lược đối phó mới và áp dụng những gì học được trong khi tham gia trị liệu tâm lý vào các tình huống thực tế.

2. Cơ sở của liệu pháp nhận thức hành vi là gì?

Ảnh 2: Cơ sở của liệu pháp nhận thức hành vi

Theo các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm lý, cơ sở cơ bản của CBT là hầu hết các phản ứng cảm xúc và hành vi của chúng ta đều được học. Vì vậy, nếu một cái gì đó được học, thì nó cũng có thể không được học hoặc thay đổi. Trong khi một số hình thức trị liệu tâm lý tập trung vào lịch sử cuộc sống hoặc chấn thương trong quá khứ, liệu pháp nhận thức hành vi chủ yếu liên quan đến những cảm xúc và sự kiện đang xảy ra hiện tại ảnh hưởng đến hành vi của bạn. Điều đó không có nghĩa là những tổn thương hoặc sự kiện trong quá khứ sẽ không xuất hiện trong quá trình trị liệu; chúng không phải là trọng tâm của điều trị CBT.

Theo các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm lý, trị liệu tâm lý CBT chủ yếu tập trung vào việc thay đổi cách suy nghĩ. Các chiến lược có thể bao gồm:

- Giúp bạn nhận ra những suy nghĩ lệch lạc có thể gây ra vấn đề của bạn và đánh giá lại chúng. 

- Giúp bạn hiểu rõ hơn về hành vi của mình.  

- Cách sử dụng các kỹ năng giải quyết vấn đề để đối phó với các tình huống khó khăn khi chúng phát sinh thay vì dẫn đến các kiểu suy nghĩ tiêu cực.  

- Học cách phát triển cảm giác tự tin hơn vào khả năng của chính mình. 

- Giúp bạn học cách đối mặt với nỗi sợ hãi thay vì trốn tránh chúng.  

- Học cách làm dịu tâm trí và thư giãn cơ thể. 

- Sử dụng nhập vai để giúp bạn chuẩn bị cho những tương tác có thể gây hại với người khác để bạn biết cách xử lý những tình huống đó tốt hơn. 

3. Trị liệu nhận thức hành vi (CBT) hiệu quả như thế nào?

Ảnh 3: Trị liệu nhận thức hành vi hiệu quả cho các vấn đề sức khoẻ tinh thần

Liệu pháp trị liệu tâm lý CBT đã chứng minh là một lựa chọn điều trị hiệu quả cho các thách thức khác nhau về sức khỏe tâm thần, bao gồm lo lắng, trầm cảm, rối loạn ăn uống và các vấn đề lạm dụng rượu và chất kích thích.

Theo các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm lý, nghiên cứu cho thấy liệu pháp trị liệu tâm lý nhận thức hành vi cải thiện đáng kể cả chức năng và chất lượng cuộc sống. Các nghiên cứu cho thấy CBT có hiệu quả như thuốc ở một số bệnh nhân. 

Theo nghiên cứu, CBT có  hiệu quả từ 50-75%  trong việc điều trị các vấn đề về tâm lý như trầm cảm và lo lắng sau khoảng 5 đến 15 buổi trị liệu với chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm lý. Đối với một số người, kết hợp thuốc và CBT là một lựa chọn điều trị hiệu quả cao. 

Bởi vì trị liệu tâm lý CBT tập trung vào việc xác định và thay đổi các kiểu suy nghĩ sai lệch trong khi học các kỹ năng để đối phó, CBT thường mang lại lợi ích lâu dài. Các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm lý khuyên rằng, bạn có thể áp dụng những gì bạn học được trong CBT vào cuộc sống hàng ngày để nó có thể mang lại hiệu quả tích cực sau khi các buổi trị liệu kết thúc. Bất kể lý do tìm kiếm trị liệu tâm lý CBT là gì, những kỹ năng bạn học được ở đó thậm chí có thể giúp ích và có thể phục vụ bạn trong các khía cạnh khác nhau của cuộc sống.